ذات الریه
بازدیدها: ۰
پنومونی (ذات‌الریه): یک مرور علمی
پنومونی (Pneumonia) یا ذات‌الریه، یک عفونت التهابی در ریه‌ها است که کیسه‌های هوایی (آلوئول‌ها) را درگیر می‌کند. این بیماری می‌تواند ناشی از عوامل عفونی مختلفی از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا حتی عوامل غیرعفونی باشد. پنومونی یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر ناشی از عفونت در سراسر جهان است، به‌ویژه در کودکان زیر ۵ سال و افراد مسن.
علل و عوامل خطر
پنومونی بر اساس عامل ایجادکننده به انواع زیر تقسیم می‌شود:
- پنومونی باکتریایی:
- شایع‌ترین عامل، استرپتوکوک پنومونیه (Streptococcus pneumoniae) است.
- سایر باکتری‌ها مانند هموفیلوس آنفلوآنزا (Haemophilus influenzae) و لژیونلا پنوموفیلا (Legionella pneumophila) نیز می‌توانند باعث پنومونی شوند.
- پنومونی ویروسی:
- ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا (Influenza)، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) و اخیراً SARS-CoV-2 (عامل کووید-۱۹) از علل شایع هستند.
- پنومونی قارچی:
- معمولاً در افراد با سیستم ایمنی ضعیف (مانند بیماران مبتلا به HIV یا دریافت‌کنندگان پیوند عضو) دیده می‌شود. قارچ‌هایی مانند پنوموسیستیس جیرووسی (Pneumocystis jirovecii) از عوامل شایع هستند.
- پنومونی آسپیراسیونی:
- ناشی از ورود مواد خارجی (مانند غذا یا مایعات) به ریه‌ها، که می‌تواند منجر به عفونت شود.
عوامل خطر:
- سن (کودکان و افراد مسن بیشتر در معرض خطر هستند).
- سیگار کشیدن.
- بیماری‌های مزمن (مانند COPD، دیابت، بیماری‌های قلبی).
- ضعف سیستم ایمنی (ناشی از بیماری یا داروها).
علائم بالینی
علائم پنومونی بسته به عامل ایجادکننده و سلامت کلی فرد متفاوت است، اما معمولاً شامل موارد زیر می‌شود:
- سرفه: اغلب همراه با خلط (ممکن است خلط زرد، سبز یا خونی باشد).
- تب: تب بالا و لرز.
- تنگی نفس: احساس دشواری در تنفس یا تنفس سریع.
- درد قفسه سینه: به‌ویژه هنگام سرفه یا نفس عمیق.
- علائم سیستمیک: خستگی، ضعف، کاهش اشتها.
در موارد شدید، ممکن است علائم خطرناکی مانند سیانوز (کبودی لب‌ها یا ناخن‌ها)، گیجی یا نارسایی تنفسی مشاهده شود.
تشخیص
تشخیص پنومونی بر اساس ترکیبی از معاینه بالینی، تصویربرداری و آزمایش‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود:
- معاینه بالینی:
- پزشک ممکن است صدای غیرطبیعی ریه (مانند کراکل) را با گوشی پزشکی تشخیص دهد.
- تصویربرداری:
- عکس‌برداری قفسه سینه با اشعه X: برای تأیید وجود عفونت و تعیین گستردگی آن.
- سی‌تی اسکن: در موارد پیچیده یا برای بررسی عوارض.
- آزمایش‌های آزمایشگاهی:
- آزمایش خون: برای بررسی نشانگرهای التهابی مانند CRP و شمارش گلبول‌های سفید.
- کشت خلط: برای شناسایی عامل باکتریایی.
- تست‌های مولکولی: مانند PCR برای تشخیص ویروس‌ها.
درمان
درمان پنومونی به عامل ایجادکننده و شدت بیماری بستگی دارد:
- پنومونی باکتریایی:
- آنتی‌بیوتیک‌ها خط اول درمان هستند. انتخاب آنتی‌بیوتیک به عامل احتمالی و مقاومت دارویی منطقه‌ای بستگی دارد.
- پنومونی ویروسی:
- در برخی موارد، داروهای ضدویروسی مانند اوسلتامیویر (برای آنفلوآنزا) استفاده می‌شود.
- درمان حمایتی (مانند اکسیژن‌تراپی) نیز مهم است.
- پنومونی قارچی:
- داروهای ضدقارچ مانند فلوکونازول یا آمفوتریسین B تجویز می‌شوند.
- درمان حمایتی:
- استراحت، هیدراتاسیون کافی و مسکن‌ها برای کاهش تب و درد.
پیشگیری
- واکسیناسیون:
- واکسن‌هایی مانند واکسن پنوموکوک (PCV13 و PPSV23) و واکسن آنفلوآنزا می‌توانند خطر ابتلا را کاهش دهند.
- رعایت بهداشت:
- شستن دست‌ها، پرهیز از تماس با افراد بیمار و استفاده از ماسک در محیط‌های پرخطر.
- تقویت سیستم ایمنی:
- تغذیه سالم، ورزش منظم و اجتناب از سیگار.
سلب مسئولیت
این مطلب صرفاً جهت افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی تهیه شده است و جایگزین تشخیص، مشاوره یا درمان تخصصی پزشکی نیست. در صورت مشاهده علائم پنومونی یا هر بیماری دیگر، حتماً به پزشک مراجعه کنید. هرگونه اقدام خودسرانه برای درمان می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد.
منابع:
- سازمان جهانی بهداشت (WHO)
- مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)
- راهنمای بالینی درمان پنومونی (Clinical Practice Guidelines)
